Design Thinking is niet alleen een methode die in het bedrijfsleven steeds vaker wordt toegepast, het is ook een mindset. Design Thinking, ofwel 'denken als een designer', betreft een ontwerpgerichte en oplossingsgerichte mindset met de focus op creëren en experimenteren. Een mindset is als een jas en deze jas past kinderen misschien nog wel beter dan volwassenen. Kinderen zijn van nature geneigd om te creëren en te experimenteren; het enige dat je als ouder hoeft te doen is dat een beetje aan te wakkeren. Een opvoeding volgens de principes van Design Thinking heeft een aantal ingrediënten:
Ingrediënt 1: Verschuif de focus van het probleem naar de oplossing.
Wanneer kinderen bij jou als ouder komen hebben ze vaak je hulp nodig bij een probleem dat zij ervaren. Daardoor ben je als ouder snel geneigd dat probleem voor hen op te lossen. Je blust als ouder wat brandjes op een dag! Maar je kan het ook omdraaien. Wanneer je iedere keer dat je kind met een probleem bij je komt als een mantra steeds dezelfde zin zegt, "ieder probleem heeft een oplossing!", dan verschuif je bij je kind geleidelijk de focus van het probleem naar de oplossing. Wanneer je diezelfde zin maar vaak genoeg herhaalt, zullen je kinderen bij de woorden "ieder probleem..." vanzelf gaan roepen "heeft een oplossing!". Dan is je eerste doel bereikt.
Ingrediënt 2: Verander de vraag.
Om kinderen te stimuleren zelf met oplossingsmogelijkheden te komen, is de manier waarop je vragen formuleert heel belangrijk. Een Design Thinker vraagt zichzelf niet af hoe de wereld werkt, maar hoe de wereld zou kunnen werken. Er gaat een enorme dynamiek uit van de woorden 'zouden' en 'kunnen', probeer het maar eens. Vraag aan je kind hoe jullie een kasteel zouden kunnen maken of wat jullie op zondag zouden kunnen doen, etc.
Ingrediënt 3: Geef de ruimte om te experimenteren.
Proefondervindelijk te werk gaan vinden kinderen geweldig. Op menig Sinterklaas-verlanglijstje prijkt dan ook zo'n speelgoed scheikunde-laboratorium-doos. En jonge kinderen vinden het vaak geweldig om te vingerverven en dan de kleuren volop te mengen tot één bruin-paarse massa. Een hele goede manier om kinderen te laten experimenteren is door ze te betrekken bij het koken. Laat ze maar eens experimenteren met kruiden en andere ingrediënten en laat ze vooral onderzoeken wat het effect is van experimenteren met ingrediënten. Laat ze bijvoorbeeld maar eens kaneel toevoegen aan het pannenkoekenbeslag en laat ze vervolgens omschrijven wat dat doet met de kleur en de smaak van het beslag. Of laat ze zelf een groentesoep maken, dat vinden de meeste kinderen geweldig! In de keuken valt iedere dag te experimenteren en dat is niet alleen leuk voor jezelf maar zeker ook voor je kinderen.
Ingrediënt 4: Stel bouwen en creëren centraal.
Achter een schermpje word je geen Design Thinker. Daarvoor moet je de mouwen opstropen en met je handen aan de slag. Geef kinderen een plekje in huis waar ze, met behulp van LEGO, Kapla, Playmobil, etc., hun eigen wereld kunnen ontwerpen en bouwen. Het succes van het TV-programma LEGO Masters komt niet uit de lucht vallen: ook volwassen vinden het geweldig om te bouwen! En wat natuurlijk het allerleukste is: samen bouwen met je kinderen!
Ingrediënt 5: Stimuleer het kinderbrein door nieuwe prikkels aan te bieden.
Kinderen houden enorm van herhaling. Veel kinderen vinden het heerlijk wanneer je steeds hetzelfde boek voorleest of dezelfde muziek of film opzet. Sterker nog, de meeste kinderen vragen daar actief om. 'Herhaling = Herkenning' en 'Herkenning = Ontspanning voor het kinderbein'. Kinderseries als de Teletubbies zijn volledig vorm gegeven volgens deze principes van herhaling en herkenning. De ontwerpgerichte mindset vraagt echter om een meer uitgedaagd brein dat gewend is veel nieuwe prikkels te verwerken. Dus biedt niet alleen maar herhaling aan, maar neem kinderen mee op ontdekkingstocht naar een natuurgebied dat ze nog niet kennen (tip: de app Vossenstreken is hier echt een geweldig hulpmiddel bij) of dompel ze onder in de wereld van kunst en cultuur door ze steeds een ander museum te laten ervaren (tip: een Museumjaarkaart kost slechts €32.45, dat heb je er zo uit!).
Ingrediënt 6: Laat de kinderen verhalen vertellen.
Een goed ontwerp staat niet op zichzelf, daar zit een goed verhaal achter. In onze opvoeding zijn we geneigd veel verhalen te vertellen aan kinderen. De meeste ouders lezen bijvoorbeeld voor wanneer de kinderen naar bed gaan. Kinderen vinden het heerlijk om naar verhalen te luisteren. Maar we stimuleren vaak te weinig dat de kinderen ook verhalen aan de ouders vertellen. Wanneer je bij een tekening of bouwwerk dat ze gemaakt hebben doorvraagt naar het verhaal achter de creatie, krijg je vaak de mooiste verhalen. Kinderen kunnen vaak meer bedenken dan dat ze uit kunnen voeren, dus veelal is het verhaal groter dan de creatie. Je kan kinderen ook actief stimuleren om verhalen te vertellen door een aantal LEGO- of Playmobil-poppetjes te pakken en je kind te vragen daar een spannend verhaal bij te vertellen of door gebruik te maken van zogenaamde storycubes.
Ingrediënt 7: Fouten maken mag!
Vrijwel iedereen heeft een aangeboren winnaarsmentaliteit. We behoren automatisch liever tot 'Team YES!' dan tot 'Team NO!'. Wanneer je met kinderen naar een sportwedstrijd kijkt dan juichen ze volop mee wanneer er gescoord wordt, veelal zonder door te hebben voor wie gejuicht wordt. We juichen liever dan dat we fouten maken. Maar juist in het maken van fouten schuilt een enorm leerpotentieel, immers "van fouten kan je leren". We begonnen deze lijst met ingrediënten met een mantra, en we eindigen met een mantra. Wanneer we in de opvoeding het maar blijven herhalen, "van fouten kan je leren", dan gaan de kinderen die mentaliteit vanzelf eigen maken. Natuurlijk helpt het wanneer de ouder uitlegt wat je ervan kunt leren of aan kinderen laat zien welke fouten of hobbels in de weg hun (sport)helden hebben moeten overwinnen.
Het is zeker totaal niet nodig om ieder kind te transformeren in een mini-designer. Maar het als ouder stimuleren van een mindset van ontwerpen, creëren en experimenteren is een cadeau aan je kind. Wanneer je kijkt naar het rijtje 21st century skills dan staan daar skills tussen als kritisch denken, creatief denken, probleem oplossen en samenwerken: allemaal typische Design Thinking skills. Het is fijn om daar in de opvoeding al een basis in te leggen, maar, véél belangrijker nog, het is boven alles hartstikke leuk! Leuk voor je kind en leuk voor jezelf! HAVE FUN!
Tekst: Eveline van Zeeland
Verder lezen: De 4 D's van Design Thinking
Verder leren: Basiscursus Design Thinking